Knigionline.co » Казахские книги » Кюйши / Күйші

Кюйши / Күйші - Ильяс Жансугуров / Ілияс Жансүгіров

Книга «Кюйши / Күйші» полная версия читать онлайн бесплатно и без регистрации

Ильяс Жансугуров в поэме «Куйши» мастерски описал десятипалый санлакский кюйши. Поэме присущ мощный поэтический стиль казахского кюя. Автор повествует о искусстве кюя казахского народа, о тарланбозе кюйши, который исполнял кюй. Кюйши всегда «трясет домброй» перед народом в Белой Орде Кене-хана, кюйши приводит в восторг и кюя, и самого себя. Силу кюев автор описал как «зайца, осла, тигра в степи и тигра стонала в камышах». Главный герой не оставил равнодушным богатыря Кене хана, в руках которого белое копье.

Кюйши / Күйші - Ильяс Жансугуров / Ілияс Жансүгіров читать онлайн бесплатно полную версию книги

Төрелік елге дұрыс бере ме екен?

Қой болдым қорасына келіп сіңген,

Құл болып осыларға өлем бе екен?

Бұлардың жүрген жері бүлік екен,

Қан сорғыш, қаралардың сүлігі екен.

Жалынсам алдиярлап аяғына,

Қарашаш қара тастай жібір ме екен?

Қойынын ханышаның ашсам ба екен?

Қанжарды жүрегіне шанышсам ба екен?

Осының қорлығына байланғанша,

Аң болып Алатауға қашсам ба екен?

Осындай сарындармен күй кіжінді,

Кіжінген күйдің тілін қыз да ұғынды.

Ысқырған домбырада жылан күйден

Сұп-суық қыз жүрекке мұз құйылды.

Бұрынғы сылқылдақ күй тәтті тілді,

Айналды ашу шеккен күйге зілді.

От сөнді, қыз бойынан қызу кетіп,

Тырс етіп махаббаттың жібі үзілді.

Билеген бұрынғы күй ыңғайына,

Нәзік қыз кете барып өз жайына,

Орнына отырды оның ашулы аю

Тараған домбырадан у бойына.

Құйылып жатыр ащы у қыз жанына,

У ішіп қыз өзінің қиялында.

«Алдымда жігіт емес, жылан отыр,

Саусағы жез тырнақтың тұяғы ма?

Күй емес, домбырасы ысқырады,

Шағуға әлде кімді ышқынады.

Жеркеніш міне біреу неткен күй ед?

Айнытты жүрегімді, құстырады...»

Дегендей мұрнын ханыша тыжырады,

Домбыра онан арман қызынады.

Тарт әрі, тақылдатпай!- деп ханыша,

Қабағын шытып, өңі бұзылады.

Сонымен тоқтатады домбыраны,

Күйші де әбден шаршап болдырады.

Ханыша жерді шұқып отырғанда,

Ерленіп күйші, қыздан сөз сұрады:

– Алдияр!

– He айтасың?

– Тілегімді беріңіз!

– Таң атсын...

XVII

Таң атты. Жусауынан ауыл өрді.

Жамылып қырау ішік қыр көрінді.

Отауда баялыштың оты жанып,

Үй іші қыз бетіне бір нұр берді.

Жеңілді қыз жүрегі, ақыл жеңді,

Қызарды, қыздың беті тағы өзгерді.

– Тастама домбыраңды, күйді ұмытпа,

Тарта жүр сонау тартқан сергелдеңді!

Бұзғандай өзен тасып жатқан мұзды,

Жұмсартты тағы мейірім қатты қызды.

Ханыша өз қолымен құйып беріп,

Сапырып сары майға құрт ішкізді.

Астына Сапақ сұрдай ат мінгізді,

Қош айтып ықыласпен ой білгізді.

Беліне домбырасын қыстырып ап,

«Уһ!» деп, ел қайдалап күйші сызды.

Артына бір қайрылып қарап еді,

Көрінбей хан ауылы қала берді.

Ашылып айналадан қара тұман,

Нұрланып дүние кеңіп сала берді.

Сонымен хан аулынан күйші кетті,

Тартатын тоқсан күйді Үйсін кетті.

Аулынан Кене ханның ұзағанда

Сапақ сұр cap даланы дүрсілдетті.

Күйшімен тоқсан тарау күй де кетті.

Сары Үйсін Сапақ сұрмен үйге жетті.

Келген соң аман-есен ауылына

Арманды «Азат» дейтін бір күй шертті.

Перейти
Наш сайт автоматически запоминает страницу, где вы остановились, вы можете продолжить чтение в любой момент
Оставить комментарий