Песня Кобыланды батыра / Қобыланды батыр жыры - Народная песня / Халық жыры

Түнектен шыққан Тайбурыл

Айдалаға шыққан соң,

Түлкідей көзі жайнайды,

Қаруы сыймай қайнайды,

Көлденең жатқан көк тасты

Сұлым ғой деп шайнайды.

Он екі құлаш кезеңнен

Атылып Бурыл ойнайды.

Қыз Құртқаны көтеріп,

Бурыл көкке екі ұшты.

Салмағымен Қыз Құртқа

Алып жерге бұл түсті.

Жазығы әйел демесең,

Құртқа қыз да тым күшті.

Батыр жанына келгенде,

Қамығып Құртқа сөйледі:

«Асқар таудың белдігі,

Аздың бар ма теңдігі,

Құрдастың бар ма елдігі?

Жалғыздарға жар болған

Алланың көп дүр кеңдігі.

Үш ұшар ең аспанға,

Бір ұшуың кем болды,

Мен қайтейін, Бурылжан,

Қырық үш күннің кемдігі».

Кентті жерде жайлаған

Үзілмейді базары.

Қайда қалмас жігіттің

Өлгеннен соң мазары.

Бурылды көзі көрген соң,

Қобландыдай батырдың

Құртқадан қайтты азары,

Бурылға түсті назары.

Қобланды сонда сөйледі:

«Көлден ұшқан қаз деймін,

Қаз жайлауын саз деймін,

Наурыздан соң, жаз деймін.

Ақылы жоқ, мен — ақымақ,

Бүйтіп жүрген Құртқамды

Шауып тастай жаздаймын.

Сарай да сарай, сарай бар,

Сарайға қолды жеткізген

Қос өркешті қызыл нар.

Әр бендеге ылайық

Өзіне Тәңрім қосқан жар.

Атымды бүйтіп баптауға,

Асылдан соққан сүңгімді

Ырғай алып саптауға,

Құртқадай болып мініскер <қосылма>,

Жар тапқанша талай бар».

Батырдың сөзін есітіп,

Батыр жанына келгенде,

Наз қылса да, қорықса да,

Құртқа сынды сұлуың

Төмен қарап, жер шұқып,

Өксіп жылап қамықты.

Қамыққанын көрген соң,

Сонда Қобланды сөйлейді:

«Қызыл тілім шешен-ді,

Қатардан басым көсем-ді.

Артықша туған Құртқажан,

Атың әйел десем де,

Басқа әйел болғанда,

Қауіпсіз болып тұрғанда

Кеудеден басың кетеді.

Менің көзім тіріде,

Ердің құнын жесең де,

Құртқажан, неге қамықтың

Жолбарысың — мен есенде?!

Құс төсекте мамықты,

Арпа, бидай қабықты.

Мені көріп, Құртқажан,

Қуанбасаң, қамықпа.

Меніңкөзім тіріде,

Қараңғы түн ішінен

Шығарармын жарыққа!

Осы барған сапардан

Есен барып, сау қайтсам,

Әйел де болсаң, Құртқажан,

Хан қылармын халыққа!»

Сонда Құртқа сөйледі:

«Айдынды көлден қу аттым,

Дертке дәрі етіне.

Ойнап балық шығады

Айдын көлдің шетіне.

Қисең, киім жарасар

Ақ патсадай етіңе.

Талап етіп, ойға алсаң,

Жеткейсің мұрат-ниетіңе.

Сіздер — сұңқар, біз — қарға,

Сіз даладан келгенде,

Ажырайып қарарға

Жарамаймыз бетіңе.

Аға-інің сенің жоқ,

Жазым болып, келмесең,

Мен күйермін дертіңе».

Сонда Қоблан сөйледі:

«Жылқы ішінде аламын,

Қылшық жүнді қарамын.

Аға менен інім жоқ,

Жеке туған дарамын.

Тоқтар менен Аналық

Әулиеге ат айтып,

Қорасанға қой айтып,

Шыбын жанын және айтып,

Безіп дүние малынан,

Тірідей безіп жанынан,

Тілеп алған баламын.

Жатпады деп бүгінше,

Өкпелеме, Құртқажан,

Кемпір-шалдың қойнына

Жатайын деп барамын».

Бұл сөзді айтып Қобланды,

Тобылғы меңді торы атпен

Дөңгелетіп жөнелді

Тоқтардың тіккен ордаға.

Көлге біткен жекен деп,

Бүршігі жоқ тікен деп,

Үйде отырған кемпір-шал

Жүгіре шықты далаға:

«Жалғызым келген екен»,— деп.

Көзі түсті балаға,

Бірден жылап екеуі,

Баладан болды садаға.

Шылауына шырмалды,

Шылбырына оралды,

Оң тізгінін қолға алды.

Қобландыны жетелеп,

Үйге алып кеп түсірді.

Өлгенде көрген жалғызға

Шәрбаттың суын ішірді.

Және айналып-толғанып,

Кезек-кезек қолға алып,

Қобландыны кемпір-шал