Жолдастары Жамантайдың атын атап, дыбыс бергенде, бірқалыпты ыңқылдан басқа жауап естілмеді. Жатқан жалғыз кісі сияқты. Кім екені белгісіз. Тек қасына тақап келгенде ғана, Жамантай екенін білісті. Басынан қан ағып жатыр екен. Алғаш ұстай алған жылқышы жылы қан қолына тигенде: "Мынаған не болған, қанға боялып жатыр ғой?" деді. Жылқышылар бұл хабардан сескеніп қалды. Әр түрлі тіксінген үндер қатысты. Жамантай ептеп ыңыранып, есін енді жиюға айналды. Болған оқиға мынау еді:

Қолында жетегі бар жау алғашқы жылқышыдан сытылып қашып шыққанда, Жамантай "аттан!" салып, сойылын ыңғайлап алып, төтелей шапқан. Жау мұны көрсе де, төмен бұрылып кетпей, алғаш қиялаған бетімен дыбыс бермей, қамшыланып қаша берген. Төмен тартпағаны – беттің тіктігін, тастарын ойлаған. Жау жер жадысын білетін анық жырындылығын істеген.

Жамантай жоғарыдан бұған қарай шауып келіп, ұзатпай-ақ ұрымтал жерден айқасып қалған. Бірақ көлденең келе жатқан қос ат ылдиға ұмтылған Жамантайдың атын қағып, жығып кетуге болушы еді. Жылқышы соны мезгілінде ойлай алмай, ерте сақтық істей алмай қалды. Ағынмен келіп, бір рет сойыл сермеп ұрып қалды, бірақ тым жақын келіп сермелген қару анаған дендеп тимеді. Иығынан асып, орта жері ғана тиіп еді. Екпіндеп келген аты қосардағы биеге қақтығып, сүрініп кетіп, ылдиға қарай құлауға айналды.

Бақтығұл белбеуіне қыстырған қолшоқпарын босатып алып, қиыс етіп бара жатып, артына шапшаң айнала беріп, бір қолдың сыртымен қара шоқпарды сілтей соғып жіберді. Жүріп бара жатып сермесе де, жүрегі тіксінбей, есеппен нығыздап ұрып қалған шоқпар Жамантайға ауыр тиіпті. Дендеп келіп, қара құстан тиген екен. Сол арада жылқышының аты да жығылған, соның басынан асып, ылдиға қарай Жамантай өзі де домалап құлап кеткен.

Бақтығүл ең соңғы тосқан қауіп-қатерден сыты-лып шығып алып, аса қатты шаппай, жолды болжай желе, текірекпен алдағы тасты айналып, қарағайға кіріп кете барды.

Жабылған көп иттің тобынан жұлқынып, аман сытылып шыққан көкжалдай болып, өз-өзінен дүрдиіп, бүлкілдетіп жорта берді. Екі-үш түп қарағайдың арасына тура жүрмей, қуғыншыны беттен шатастырмақ үшін, екі рет қисық шимай салып жүріп жіберді. Кейін ізге түскен қуғыншыны да адастырар жүріс еді. Бетті ілгері-кейінді бұрып-бұрып жіберіп, түлкіше жортып, жалтара жүріп кеп, енді өз жағына қайта беттегенде, артына бір айналып, тың тыңдап алды. Бағанадан боз биенің сырт нобайын көргені болмаса, анық қандай жайы барын білген жоқ-ты. Енді биені ақырын сипаңқырап келіп, жалын ұстады. Тікендей қатты, өскелең күземе қылдың түбіндегі қобдиланған қалың май саусақтарының басын тып-тығыз боп кере түсті. Түйсінген Бақтығұл "жануар!" деді де, тіл-көзден аман болсын деп, саусағының басына "түф-түф" деп, ақырын түкіргеннің ишарасын жасады.

Бақтығұл үйіне қарай асыға берді. Аз жүріп, күндіз бекінген қарағайына келгенде, аспанға қарады. Баяғысындай сіркелегі жауған ақ жауын. Аспан түнерген қараңғы. Әлі де кездің алысты керуі қиын. Әр жайды болжап, нобайлаған болса, Бақтығұлдың көзі болғаннан ғана көретін сияқты.

Түн мөлшерін біле алмады. Ал жер шаршысы көңлінде сайрап тұр. Адаспақ түгіл, күдіктенер де емес. Таң әбден атып, ел тұрған мезгілге шейін Бақтығұл сартылдатып жүре бермек болды. Сол оймен сәл аттан түсіп, тартпа мен айылды босатып, боздың ер-тоқымын көтеріп, ат арқасын кішкене желпіп алды. Кейін жайлап ерттеп, шап айылды босырак, тартпаны мықтап тартып, қозғалмастай қатайтып алып, атқа қайта мінді. Енді жүретін жерінің бәрі еңіс болатын. Түн олжасына ырза болып, саспай қамданып, төл атына қайта мінген шағында боздың белі көтеріліп, тынығып қалған екен. Ойға қарай жіті бастырып, қарағайлы тауды құлдилап, қос атты жортуылшы жол тартты.

III