Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

Кабинетке алдымен Рысқұлов кірді. Қомақты үлкен үстелді жанай өтіп, бері келе жатқан Ленинді көрді. Егер, әлдеқалай табан астында қарсы алдынан әкесі Рысқұл шыға келсе, кенет не істерін білмей, дағдарып қалар ма еді, қайтер еді... Дәл қазір сондай бір хал басынан өтті. Бірақ дағдарыс лезде өте шығып, бойын билеп алып, Лениннің ұсынған қолын қос қолдап алды. Рысқұловтың көзіне ең алдымен түскені — Лениннің маңдайы еді. Осы уақытқа дейін қанша адаммен кездесті, бірақ мұндай арайлы маңдайды әлі көрген жоқ. Лениннің маңдайы ерекше үлкен екенін ол суреттен де көріп жүр ғой. Бірақ мынау суретте көргеннен мың есе ерекше сияқтанды. Рысқұловқа сол арайлы маңдайдан болар-болмас ғана лыпылдап, нәзік сәуле жанып тұрғандай көрінді.

Лениннің қол алысы жігерлі екен. Ынты-шынтысымен, адал жүрек, ақ пейілімен, риясыз, ашық амандасады екен. Алақанынан бір ыстық леп тыз етіп, Рысқұловтың алақанына өтіп, өн бойын шамалы шарпып өткендей болды.

«Отты жүрек деген осы екен», — деді Рысқұлов. Дінге де, ертекке де сенбейді. Бірақ Лениннің маңдайынан арай сәуле шашырағанын көзі көріп, жүрегінің отты екенін алақанынан сезді.

— Сәлеметсіз бе, Тұрар Рысқұлович!

— Сәлеметсіз бе, Владимир Ильич!

«Жолдас Рысқұлов» демей, «Тұрар Рысқұлович» дегенді өте бір мейірімді лебізбен айтқанда, Рысқұловтың іші жылып сала берді. Бұл жақсылықтың нышаны еді. Ол қандай жақсылық екенін Рысқұлов бағамдап, пайымдап жатқан жоқ. Тек лыпыған сезім өне бойын аралап өтіп, жанын жай таптырғандай болды.

Рысқұлов Лениннің қолын рәсімді мезгілден көбірек ұстап қалғандай ма, қалай, бұл сәтте Низамеддин Ходжаев Лениннен көз алмай, Шығыс дәстүрімен басын иіп, оң қолын жүрегінің тұсына басып, кезек күтіп тұр екен.

— Низамеддин Ходжаевич Ходжаев, ТуркЦИК төрағасының орынбасары, — деп таныстырды оны Рысқұлов.

Алдына кім келсе де, қандай ой, қандай пиғыл, мақсатпен келсе де, Ленин ол адамды ең алдымен өзінің отымен тазартып алады екен. Дүниеде оттан артық таза, оттан артық тазартқыш жоқ. Дүниенің бар тымырсық, қоқыс-қопсығын, ірік-шірігін тек от қана тазарта алады. Дүние дертінің оттан артық емі жоқ. Ленин, сөйтсе, өзі де от жүректі, от арайлы жан екен. Мейірбанды, жас балаша қуанғыш көздерінің құйрығында да бір-бір ұшқын жылтылдайды. Сол мейірімді ұшқынын шашырата қарап:

— А-а, Тұрар Рысқұлович, сіз осындай екенсіз ғой?! — деп балаша таңданды Ленин. — Ойламаңыз, мен сізді білмейді деп. Сіз туралы бәрін де білемін. Түрккомиссиядағы жолдастар сіз туралы айтты да, жазды да. Жақсы жағыңыз да, не деуге болады, жағымсыздау жағыңыз да бізге мәлім. Ал бірақ дәл осындай жап-жас, дәл осындай жігерлі жігіт деп ойламап едім. Сіз болсаңыз, жап-жас екенсіз... Тоқтаңыз, тұрыңыз, мен өзім-ақ айтайын: иә, иә, сіз менен тұп-тура жиырма бес жас кішісіз! Таптым ба? Таптым ғой. Міне, көрдіңіз бе, қандай жассыз!

Күнәдан пәк нәрестедей қуанғаны-ай жарықтықтың. Сол-сол екен, Рысқұловтың тұла бойын шырмап тұрған әлдебір құрсау өзінен-өзі тарқады да кетті. Кәдімгі Ахат атасының алдында отырғандай бір рақат сезімге бөленді. Иә, Ленин Рысқұловтан жиырма бес жас үлкен. Осы таяуда ғана өткен сәуірдің ішінде елуге толды. Партияның тоғызыншы съезі өтіп жатқан мезгіл-ді. Съезд соңына таман бір топ делегаттар ендігі мәжілісті Лениннің елу жасқа толғанына арнайық деп ұсыныс қояды. Бұл ұсынысты бүкіл съезд делегаттары ду қол шапалақтап қуаттайды. Сонда Ленин басын қайта-қайта шайқап, орнынан тұрып, қолын көтеріп:

— Жолдастар, одан да, кәне, «Интернационалды» айтайық, — дейді ғой. Дұрыс-ақ, зал «Интернационалды» күндей күркіретіп айтып шығады. Бірақ бәрібір Ленин туралы делегаттар бірінен соң бірі мінбеге шығып сөйлей бастайды. Сонда Ленин ештеңеге қарамай залдан шығып кетеді. Кабинетіне барып, мен туралы сөзді қысқартыңыздар! — деп телефондап, президиумге хат жазып, мазасы кетеді.