Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

— Әне, риза емессің, — деп Сталин қос қолын жайды. — Риза емессің, тауфиқсыз.

Рысқұловтың көмейіне талай сөздер кептеліп келіп-ақ тұр, бірақ беті бері қараған істі бүлдіріп аламын ба деп тілін тістеді.

— Рақмет тағы да, — деді. — Тек Саяси Бюро шешімі тезірек шығып, тезірек іске асса екен.

Сталин мырс етті.

— Саяси Бюро-о-о, — деп телефонға қолын созды. Кнопканы басып қалды.

— Жолдас Молотов!

Ар жақтан дауыс:

— Тыңдап тұрмын, жолдас Сталин, — деп елпең етті.

— Рысқұловтың ұсыныстарын негізге алып, шешім дайындаңыз... Тез арада.

— Мақұл, жолдас Сталин.

— Бүгіннен бастап іске асырылсын.

— Құп болады, жолдас Сталин.

— Голощекинді Мәскеуге шақырыңыз.

— Командировкаға ма?

— Жоқ! Мүлде!

Сталин тұтқаны қондырғысына сарт дегізіп салып қойып, Рысқұловқа қарады.

— Міне, Саяси Бюро шешімі!

«Саяси Бюро деген — мен, соны да білмедің бе?» — дегендей күстәналай сөйледі.

Рысқұлов білместігіне опынғандай:

— Кешіріңіз, жолдас Сталин, — деп күмілжіді. Сталиннің император екенін ұмытып кеткеніне ренжіп, өзін-өзі кінәлап, даусы бүлініп шықты.

Әңгімелес серігінің ойын оқып қоятын көріпкелдігі бар Сталин:

— Саяси Бюро мәжілісін шақырып, сенің ұсыныстарыңды жан-жақты талқылап, сарапқа, дауысқа салып жатқанға қанша уақыт керек? Асықтырған, ышқына тықыршып тұрған өзің емессің бе, Рискюлов?! — деді.

— Иә, иә, — деп Рысқұлов қостаған болды. Бірақ ойы мүлде алысқа адасып кеткендей еді. «Демократия, Әділет, Азаттық» деген ауылдарды іздеп адасқандай. Қазақстан — РСФСР құрамында егеменді, автономиялы республика. Бірақ өзін-өзі басқара алмайды. Тіпті оның тағдырын РСФСР үкіметі де шеше алмайды. РСФСР-дің бір бастығы Рысқұлов. Не келеді қолынан? Бәрін Орталық шешеді. Орталық үшін Саяси Бюро шешеді. Саяси Бюро үшін Сталин шешеді. Айналып келгенде — бір-ақ адам! Ол құдірет. Сол құдіретін жаңа ғана көрсетті. Телефонның бір кнопкасын басып қалуы мұң. Бір кнопка — миллиондардың тағдыры. Миллиондардың тағдырын түймедей ғана бір кнопкаға бағындырған Сталин ұлы емегенде кім ұлы?! Осы үшін ғана «Жасасын Сталин!» — деп өңешің үзіліп кеткенше айқайлауға әбден болады.

— Жасасын жолдас Сталин! — деп айқайлап жіберді кенет Рысқұлов қолын көтеріп.

Сталин таңғалып, Рысқұловқа состия қарады.

— Ұлы Сталин мәңгі жасасын! — деді Рысқұлов жер қайысқан халықтың алдында мінберден айқайлағандай айқайлап.

— Тюрар, не болды саған?! — деп Сталин састы.

Рысқұлов енді кімнің алдында тұрғанын ұмытқан сияқты.

Ұлы Сталиннің:

— Не болды? — дегенін де естімейтін сияқты.

— Халықтардың ұлы көсемі Сталин жолдас мың жасасын! — деді Рысқұлов Сталин кабинетінің сары шілтерлі терезесінен бүкіл әлемге жар салып.

Бұл дауысқа еліріп, екпіндей басып жалтырбас көмекші кіріп келді. Сталинге қастандық болды ма деп зәресі жоқ.

Жалтырбас көмекшіні көргенде ғана Рысқұлов есін лезде жиып, Сталин мен көмекшіге кезек-кезек қарап:

— Кешіріңіздер, — деді.

— Әртіс, — деп күліп жіберді Сталин.

— Бәріміз де әртіспіз, жолдас Сталин. Дүние — үлкен сахна. Біз сол сахнада жүрген әртістерміз.

— Ендеше, бұл комедияны осымен доғарайық. Сен титықтаған сияқтысың. Демал.

— Бұл комедия емес, трагедия, жолдас Сталин. Сіз бен біз бұл трагедияда басты рөлдерді атқардық.

— Ну, мүлде трагедия деуге келмес. Жарайды, трагикомедия десек қалай болады? — деді Сталин.

— Әдеттегідей сіз әрдайым данышпансыз, жолдас Сталин. Сіздікі дұрыс: трагикомедия!

— Ендеше, сол трагикомедия аяқталды.

— Жоқ, — деп өзеуреді Рысқұлов дес бермей. — Трагикомедияның бірінші бөлімі осымен бітті. Әлі жалғасы бар!

(Төртінші кітаптың соңы)