Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Қайдасың, ойбай, адыра қалғыр, Әзберген!! Ойбай, қайдасын!? — деп айқайға басып келеді дауылдатып ақсақ Торқа. Өзі шүйкедей болса да мінезі шақар. Шәріптің жалғыз апасы. Әлгінде "Балаңды Әзберген сабап жатыр" дегенді естіп, көсеуді ала ұмтылған сыртқа. Күйеуі темір-терсек шұқығаннан өзге кәсібі жоқ Уәп дейтін зергер. Солымның нағыз өзі. Сондықтан жауымен жалғыз айқасуға аттандап ақсақ Торқаның өзі шыққан. Қараңғыда бұқпақтап тұра қашқан екеуді көріп Торқа кемпір одан бетер бұрқырады.

— Атаңа нәлет, Әзберген! Тоқта, қашпа! Кімді

басынасың!? Шық былай, қолыңда өлемін, ойбай!

Бірақ Әзберген кезікпеді жолында. Кәпір, қашқан сол болды-ау, Торқаның кәрінен қорқып. Ақсақ кемпір енді күшке мінді:

— Тұра тұр, бәлем, сәбетски бластың бары рас болса, түбіңе жетемін, сен бандиттің! — деп.

Шандақтың арасынан Қозбағарын тауып алды. Солқ-солқ жылаған баласын жетектеп Торқа кемпір үйіне қарай шолтаңцап келеді. Қауашадай үйінде сықсиған май шам. Шалы, ұзынтұра Уәп зергер шоқпыт көрпесінен жартылай шығып, шалғы мұрты салбырап, екі ұрты бүлкілдеп отыр екен. Ашуланғанының сиқы. Торқа кемпір шам жарығына әкеліп, баласының бетіне қарады да баж етті. Ойбайлап, сарнап қоя берді. Қозбағардың мұрны бұзылған, қабағы іскен. Танау қаны бүкіл омырауын жуып кеткен.

— Тұқымыңа сиейін ойбай, Әзберген, қайдасың?! — деп қайта тұлданып, босаға жақта тұрған өзінен үлкен келсапқа жармасты.

Қарақшыдай өңкиіп Уәп пақыр түрегелді орнынан.

— Қойсаңа, кімді қырармын дейсің! — деді екі ұрты бүлкілдеп, шашы бұрқырап есікке ұмтыла берген шынашақтай кемпірінің алдын кес-кестеді. Кемпірі одан жаман екіленді. Қолын шолтаң еткізіп:

— Адыра қал! Кет жолымнан, ойбай! — деп жұлқына, баласын сүйрелеп үйден айқайды басып тысқа шықты. Тура Әзбергеннің үйіне тартты, бүкіл ауылды дүрліктіріп.

Әзбергеннің үйінде жарық жоқ, жатып қалғаны байқалады.

— Атаңа нәлет, Әзберген, шық былай, еркек болсаң, тақа! Төбелесті көрсетейін, шық! — деп кеп ақсақ Торқа іштен ілінген қаусырмалы есікті келсаппен пергіледі. — Бүйткенше, өлтіріп неге тастамадың, мына баланы!? Адыра қалғыр! Мә, өлтір!

Торқа баласын сілкіп қалды. Қозбағар есікке соғылып, босаға сықырлады. Іштен Әзберген гүр етті.

— Ау, ағайын, аулақ! Үйді құлатарсыз!

— Адыра қалғыр, құлатпақ тұрмақ қиратам! — деп ашуға мінген кемпір лақша ыршып, секіріп, келсаппен үйді төмпештеуге кірісті.

— ... Қиратарсың! — деді Әзберген қырсығып.

— Адыра қалғыр, бетінен адам сүймейтін, ол не, ханның қызы ма еді?! О несі-ай кеп! Сүйеді ал! Сүймек түрмақ, одан да зорын істейді! Ал тақа!!! Қозбағарымның бармағына тұрмайтын ұрғашысын, о несі-ай кеп, соншама қалқелләзи кып! Әй, баспашы! Шық былай әкеңнің көрін... Қол- аяғыңды матап айдатайын! Өкіметтің бары рас болса. Батырақты сабасын деген зәкүн жоқ, білдің бе, аузыңа пәлен қылайын! Ойбай, қайдасың, Шәріп!? — деп енді Торқа кемпір долылық қысып дауыс ете бастады.

Торқа кемпірдің байбаламы бүкіл ауылды аяғынан тік тұрғызды. Ит екеш иттер дағы шабаланып үріп жатыр. Қорадағы қой, желідегі түйелерге дейін құлақтары ербиіп, күйістерін тоқтатып айқай шыққан жаққа мойындарын бұрады. Әзбергеннің үйі маңына бұ кезде ауылдың үлкен-кішісі түгел жиналып қалған. Текеше бақылдап, секіріп, ыршып үйді тоқпақтап жүрген Торқа кемпірді екі-үш әйел қолтықтап ұстап әрең тоқтатты.

— Сабыр! Шешей, сабыр! Бір ашуыңды бер! — деп.

— Бұ жанжал неден шықты? Ау, ұқтырындаршы! — десті жүрт.

Балалар жарыса жамырап әлгінде болған уақиғаны айтты. Жұрттың ұққаны Уәп зергердің баласы жалшы Қозбағар, ойын үстіңде күшке салып Пахраддиннің қызы Хансұлудың бетінен сүйген. Қыз жылап қалған. Қозбағардың қызда көңілі болған. Ерке қыз әдепсіз бала жігітті шапалақпен беттен тартып жіберген. Сол арада тап болған қыз ағасы Әзберген Қозбағарды жығып салып жұдырықтың астына алған. Бет-аузын даладай қан қылған.

Шуылдаған жұртты іркіп, Пахраддин көз жасын сүртіп тұрған Торқа кемпірге жақындады.