Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Жеңеше, бір ашуыңызды беріңіз! Елміз ғой, бір тентекке әліміз жетуге керек, асасы! — деді. Мол денелі, мауыты шапаңды Пахраддин, енді інісінің үйіне қарай бұрылды:

— Әй, найсап, бұ не жатыс, елді шулатып, шығуға керек сыртқа! — деп зекіді.

— Ағайын, мазамды алмаңдар! Аулақ! — деп гүр етті іштен Әзберген. Жұрт тіксініп қалды. Әйелдер жағы беттерін шымшылады. Бұл ел, ел болғалы ауыл ағасы Пахраддинге қарсы келіп, бетінен алған адамды көрмеп еді.

Пахраддин ашуға тығылып, теңселіп:

— Найсап, ақылмен іс қылуға керек! Оңбассың, асасы! Оңбассың! — деп теріс айналып жүре берді.

Осы жермеңкеден Пахраддин мен Әзберген кикілжіндесіп қайтқанын бұ жұрт білмеуші еді.

Жұрт арасында Шәріп те тұрған. Ешкі құйрық сақалын қайыра тістеп үнсіз тұрған. Жұрттьң назары енді ауыл өкіметі — соған ауды. Әншейінде, дау-жанжалдың лаулаған өртіне елден бұрын қойып кететін Шәкең неге екені белгісіз, қазір үнсіз. Әйелдердің қолында жуаси бастаған Торқа кемпір өкімет інісінің мына можантомпай қалпын көріп:

— Жағың қарысып қалды ма, ойбай, сенің?! Өкімет

болғанда сенен не қайыр көрдім мен, ойбай! Жалғыз апаңды бүйтіп дос-дүшпанға таба еткенше, тақа, өкімет болмай өрем қап, ойбай! Жіберіңдер түге, қанғып өлемін! — деп қылғынды.

— Қойсаңа, кемпір! Жүрсеңе үйге! — деген үн шықты жоғары тұстан, мұрты салбырап үңіліп тұрған ұзынтұра Уәп екен. Сырықтай бойын иіп кеп құрықтай қолымен кемпірін қармап көтеріп иығына салды да, үйіне қарай бұрылып жүре берді. Торқа кемпір аяқ-қолы тарбандап шалын иыққа төмпештеп барады. Тулап барады.

— Жібер түге, адыра қалғыр! Жайпап салам... тақа! Жібер! — деп.

Жұрт дуылдап күліп жатыр.

Жуырда ғана ауылдық кеңес ағасы болып сайланған етікші Шәріп қана күлген жоқ. Мына даудың таптық астарына ой жүгіртіп, бір тұтам сақалын саумалаумен тұр.

6

Әзберген шай ішіп төрінде көлбеп жатса ертеңгісін үйге салаң етіп, қылышын сүйретіп мелиса кіріп келді. Келіншегі шошынып орнынан ұшып тұрды. Әзберген құс көпшікті шынтақтап жатқан орнынан конаққа сұсын тікгі. -Бұқабайсың ба, ей?! — деді Әзберген қорыққанын

білдіртпей, ескі танысын көргендей серпіліп.

— Сөзді қой, Әзберген! Тұр... киін! — деді кілбік көз, томпақ бет кеспелтек қара, үні қатаң, күркірегеңдей. Түсі ызбарлы. Әзберген, мелисаны Шәріп шақыртқанын ұқты.

— Ау, шай ішейік, жолдас! Отыр! — деді Әзберген төрді нұсқап.

— Тұр, бол! Шай ішетін жеріңе баратын болдың! Тәртіп солай!

Мелиса иығыңда шошайған мылтық, белінде қылыш, үсті-басын шандыған кайыс белбеу, жылтырауық түймелер, түсі зәрлі. Әзбергенді түтіп жеп барады. Қырыс қабақ Әзберген етігінің сірісін тепкілеп киді де, орнынан тұрды. Сол-ақ екен мелиса шап беріп қолын артына қайырды. Қайыс белбеумен екі қолын арқасына қайырып байлады. Әзберген қарсыласпады. Сыртқа шықса, Шәріп үйінің алды ығы-жығы адам. Жапа-тармағай бұрылып бұған қарады. Мелиса Әзбергенді солай айдады. Әзберген ызаға булықты. Осы ауылдың өңшең боқташақ, қатын-қалашы бұны табалау үшін жиналған. Әттең дүние-ай, қор болды-ау! Осы ауылды бір шыбықпен айдаған Әзберген емес пе еді бұл?!

Ауылдың бас көтерген ақсақал, қарасақалдары Шәріптің үйінде екен. Әзберген, қолы байлаулы өңкиіп есіктен кіргенде байқағаны: төрде көзі шақшиып жапалақтай бір тұтам боп шырылдауық Шәріп отыр, оның оң жағында — мандайы қасқайып Пахраддин, сол жағыңда — аруақтай аппақ, сақалын саумалаған Лабақ ахун. Олардан төменірек әйелдер арасыңда шүйкедей Торқа кемпір де көрінеді.

— А-а, келдің бе, кіспүрыш! — деді Шәріп қозғалақтап кекетіп. — Отырсын солай! Босағада!

Шәріптің сөзі Әзбергенді қамшымен маңдайдан тартып жібергендей болды. Не десін? Дымы құрып ернін тістеді. Жұрт көзі Әзбергенде. Мелиса арқасынан нұқыды. Әзберген түсі қабарып, түнеріп босағаға тізе бүкті. Ағасының кейпін көз қиығымен шолып еді, оның да меселі түсіп "салы суға кетіп" отыр екен.

— Ал жаз! — деп көтеріңкі дауыспен саңқ етті Шәріп, астынан су шыққандай қыбыжықтап.