Шанадан құлағанда урядник Кенжетайдың астын ала түсіп еді. Оппа қарға кіріп кеткендіктен Кенжетай тез тұрып үлгіре алмағансын: «осы менімен төбелескелі жатыр ма?»–деген қауіп туды Кошкинге.

Өткен қыста бір урядникті айдалада біреу өлтіріп кетіпті деп есітіп еді Кошкин. Кенжетайдың тайсалмаған кескінінен ол сескеніп, өлтіріп тастар деген ой келіп қалды.

– Жібер!– деді урядник өзі тұра алмай жатқан Кенжетайды кеудеден итеріп, әдейі басып жатыр екен деп ойлап.

Екеуі де оппаға сүріне-қабына түрегелгенде, урядник қорыққандығын білдірмеген оймен:

– Мен... саған!–деді он, жақ қолының екі саусағын безеп,– көрсетермін!.. Айда атты!

Олар шанаға отырып, жүріп кетті.

Жолды басқан оппа қарды соқадай тіліп отырып, Кенжетайдың жирен қасқасы Итбайдікіне күн бата зорға жетті. Бұл кезде боран толастап, жел бәсеңдеді, бірақ аяз күшейе түсіп, жел жаққа адам түгіл малды да бет қаратпады.

Болдырған атты, «шүу-шүулеп» божымен қағып, Кенжетай жылқы шарбағының алдына келгенде, басында түлкі тымағы бар, үстінде жағасын қайырған, белін буған ноғайша қасқыр ішігі бар – Итбай қақпа алдында жүр екен. Сылдырлаған қоңырау дауысы құлағына тигенде ол шүйделі желкесін бұрып, айналып қарады.

Үйіне төре келу – оған таңсық емес. Келген төренің чинінің үлкен-кішілігін ол жеккен аттан, арба, шанадан байқайды. Жазды күні пар ат жегіп, пәуескелетіп келсе, қысты күні көсем салып пәуескелетіп келсе – олар үлкен төрелер. Ал, жалғыз ат, жабайы шанаға мінетіндер – урядник-мурядниктер. Болыстардың ішінде урядниктерден ығысатындары да болады. Итбай ондайдың кісісі емес. Урядникке ықласы түспесе, ол жөнді қонағасы бермей де қояды. Итбайдың уезбен байланысы барын білетін урядниктер өзгеге қоқаңдағанымен, бұған ол мінезін көрсетпейді.

Осы 1912 жылы болыс сайлауы болғанда, Итбаймен таласқан Ағайдар деген адам елді өзіне қаратып алып кетіп, болыс болған. Итбай төрт таспен ғана қалған. Дәрмені кеткен Итбай, іле Омбыға барып, генерал-губернаторға жолыққан, губернатор 1891 жылғы «Степное положениенің» 70-параграфына сүйеніп, болыстықты Итбайға сайлаусыз беруге әмір еткен. Оны да урядник Кошкин жақсы біледі.

Сондықтан, шарбақ алдында тұрған Итбайды көргесін Кошкин шанадан секіріп түсті де, аяғын кердең-кердең басып кеп, қолдасып амандасты.

– Мен сізге ете маңызды хабармен келіп отырмын,– деді, Кошкин қолдасқаннан кейін.

– Айтыңыз.

– Үйге барайық... Ех! Тоңдым?.. Арақ бар?

Урядник алақанын уқалап, аяғын қаға бастағасын Итбай тоңғанын көрді де:

– Сіз мынау үйге кіре тұрыңыз,– деді өз үйін нұсқап,– мен малды жайғастырып қазір кірем: Горбуновта арақ бар.

«Бір жаққа апар дей ме?»– деген оймен, тоңған Кенжетай дірдектеп тұр еді.

– Жүре бер,– деді урядник қолын безеп,– мен саған!...

Итбайдың ағаш үйінің бөлмесі алтау еді. Соның біреуінде болыстың кеңсесі және писарь Горбуновтың пәтері.

Кошкин кіріп келгенде Горбунов керуетінде шылым тартып, шалқасынан жатыр еді, үстін қырау басқан біреу кіре бергенін көріп, атып түрегелді.

– Здраю, желаю!..– деді Кошкин Горбуновты танып, тоңған аузы сөзді шала айтып,– Гаврил Гаврилович!..

Горбунов танымай қалды.

– Шам жақ,– деді ол урядникті алып кірген Бүркітбайға.

– Танымадыңыз ба, Гаврил Гаврилыч?..

– Никак ни могу... Темно!..

– Платон Трофимович деген кісіні естігеніңіз бар ма?

– А-а-а!.. Жақсы келдіңіз, Платон Трофимович!.. Тоңыпсыз... Шешініңіз, Платон Трофимович!..

Бүркітбай лезде шамды жағып, тоңған қолымен түймесін ағыта алмай жатқан урядниктің тұлыбын шешіндірді, папахасын урядник өз қолымен алып берді.

– Жылыныңыз!.. Пешке барыңыз!..– деді Горбунов жалбалақтап.– Мүмкін, русский горькиймен жылынарсыз?

– Егер, болса.

– О, не дегеніңіз? Сізге, жоқ болса да табам!

Шкафта тұрған жарты бөтелке арақтан бір стакан құйылды, Кошкин қағып салды.

– Рахмет, Гаврил Гаврилович!.. Рахмет!.. Мен сізге ете қымбат хабар әкелдім!..