Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

БІРІНШІ БӨЛІМ

(Роман)

ТҰҢҒИЫҚТА

БІРІНШІ ТАРАУ

КЕЗДЕСУ

1

Ботагөз Бурабай көлінің нақ жар қабағына салынған, бір бөлмелі кішкене қарағай үйдің терезесінің алдындағы айнаға түрегеп қарап тұрып, иығынан аз-ақ төмен түсетін, толқынды бұйра қара шашын сүйріктей саусағымен біресе иығына, біресе алдына түсіріп желпіп, өз шашымен өзі ойнады. Шашын желкесіне қарай желпігенде, қарақаттай мөлдіреген қара кезін Көкшенің құшағына бөленген Бурабай көліне тігіп еді, бураның шудасындай желкілдеген толқын біресе жарды сүзіп, біресе кейін қайтып бұрқанып жатыр екен.

Көлдің бурадай буырқануы Ботагөздің қуанышты сезімін өзгертпеді. Ол біресе көлге, біресе айнаға қарап, көлдің толқынына еліктегендей, толқынды бұйра қара шашын бұрынғыдан да жиі желпи түсті.

Оның бұл тұрған қалпын ағасы Балтабектің әйелі Айбаладан басқа ешкім көрген жоқ. Айбала көлден алған екі шелек суды иығындағы иін ағашқа іліп, есігі ашық тұрған үйге еніп еді, айна алдында өз шашымен өзі ойнаған Ботагөзді көрді.

«Еркем, не ғып тұрсың?» – деп қала жаздаған Айбала, сүйікті көретін қайын сіңлісінің қуанышты сезімін бұзбайын дегендей, аузына келіп қалған сөзді ернімен бөгей қойды.

«Я, – деп ойлады, шелегін босағаға қойып, жүрісін сездірмей, ептеп басып далаға шыққан Айбала,– қуанатын жөні бар. Бала ғой. Бүгін сабағым басталады деген!»

«Қандай жігіттің бағы ашылып, маңдайы жарылып тұр екен, сені құшуға?»–деген ой Айбалаға келе беріп еді, Ботагөзді шын сүйетін жүрегі, балапандай жаңа ғана қанаттанып келе жатқан еркесін жігіттен қызғанды.

Айна есіктен бір қырын еді. Қуаныш толқынына сүңгігендіктен бе, болмаса аяғын жолбарыстай жұмсақ басып, жүрісін сездірмегендіктен бе, әйтеуір Айбаланың кіріп шыққанын Ботагөз сезген жоқ.

Өз денесіне, өз кескініне, өз шашына өзі сүйсінгендей болған Ботагөз телегей теңіздей толқып жатқан көлдің сырт жағына қарап еді, желкесінде найзадай шаншылып Оқжетпес тұр екен. Күзді күні қайыңның жапырағы сарғаяды, теректікі қызарады, жасыл түсін өзгертпейтін қарағай ғана. Оқжетпестің жиған жүктей текшеленген сұңғақ денесінің омырауына шейін осы үш түрлі ағаш араласа өскен. Солардың түрлі түспен құлпыруы Ботагөздің көңілін көлден тауға аударды. Оқжетпестің найза денесі Ботагөзге түрлі түсті жібек лента араластыра өрген қыздың тұлымына ұқсап кетті.

Тетелес өскен ағасы Кенжетай бұған бес-алты түсті лента сатып әперген еді. Ботагөз бөлменің бұрышында тұрған кішкене қол сандығына жүгіріп барып, ленталарын алды.

«Мынау, – деді, ол жасыл лентаны суырып ап, – қарағай!»

«Мынау, – деді, ол ақ лентаны суырып ап, – қайың!»

«Мынау, – деді, ол сары лентаны суырып ап, – қайыңның жапырағы!»

«Мынау, – деді, ол қызыл лентаны суырып ап, – теректің жапырағы!»

«Мынау, – деді, ол көк лентаны суырып ап, – теректің өзі!»

«Мынау, – деді, ол сұр лентаны суырып ап, – таудың тасы!»

Өзге түсті лентаға таудың бойынан түстес нәрсе таба алмады.

Оқжетпестің ұшар басының тасы жалаңаш еді. «Тұлымымның түбін лентасыз өрейін, – деп ойлады Ботагөз, – таудың найза басына ұқсап, бір түсті қарасұр боп тұрсын. Содан кейін шаштың ұшына қарай ленталарды араластыра өріп, шашақтандырып қойсам, Оқжетпестің түрлі түсті етегі болады да шығады!»

Ойы ұнамды шыққасын Ботагөз қуанып кетті. Шашын тарақпен желкесіне қайырып алып, саусағымен үшке бөліп, жыпылдатып өре бастады.

«Дәл өзі болды да қойды!» – деді Ботагөз айнаға айнала беріп бұрылып қарап, көзі біресе тұлымына, біресе Оқжетпестің тауына түсіп.

Ботагөздің қуанышты сезімін қарағайды жаңғырықтырған қоңыраудың даусы бөлді.

«Жәмшік әкелген Кенжетай шығар?» – деп ойлады ол.