Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Асқар қайтып қала шетіне кіре берген кезде, күн еңкейіп барып, Көкшенің төбесіне таяқ бойы келген кезі еді. Егер таудың төбесінде тұрып қараса, күннің ұясына қонуына әлі төрт-бес сағат уақыт бар.

Күннің кешкіруін Асқардың тілеу себебі – бүгін қалаға қонбақ, жас қызды анықтап көрмек.

Балтабектің үйін Асқар білмейтін еді.

– Жеңгей, сіз білесіз бе, жәмшік Кенжетайдың ағасы қайда тұратынын?– деді Асқар жолда жолыққан бір орыс әйеліне.

– Саған Балтабек керек екен ғой? Анау жуан қарағайға барсаң, соның аржағында алыс емес, сол арадан тағы сұрарсың.

Жуан қарағайдың аржағына өте беріп, анықтап сұрап алатын адамды жан-жағынан іздей бастаған Асқардың көзіне бір кішкене қарағай үйдің алдында тұрған Кенжетайдың арбасы ұшыраса кетті.

Асқар үйдің алдына келгенде, Айбала самауыр қойып жатыр еді.

– Есенсіз бе? – деді Асқар Айбалаға кеп, кім екенін танымай.

– Ш-ш...у...

– Балтабек деген жігіттікін білесіз бе?

Айбала жымиып күлді.

– Неге күлдіңіз, әлде осы үй ме?

Айбала тағы жымиды.

– Ә, тура тапқан екем ғой, – деді Асқар енді біліп.

– Кенжетай үйде ме?

– Лапке жаққа кетіп еді.

Айбаланың әдепті мінездері Асқарға ұнады. «Кескін-кейпі, дене-тұлғасы да сыпайы екен»,– деп ойлады ол. Бірақ Балтабектің әйелі ме, болмаса басқа біреудікі ме? – Ол арасына көзі жетпей, біліп алғысы келді.

– Сіз осы үйдің кісісі боласыз ба? – деді Асқар, сыпайы дауыспен.

– Иә.

– Балтабек ағайдың жамағаты деп түсінеміз ғой, сізді?

Айбала тағы жымиды.

– Балтабек қайда?

– Ұста дүкенінде. Кешке келеді.

– Атыңыз кім?

– Айбала.

Осы кезде есік алдындағы қорған тастың аржақ бетінен күле сөйлеп келе жатқан екі жас қыздың дауысы естілді. Асқар құлағын тігіп, көзін қадай қойды.

– Еркемнің сабағы біткен екен ғой, шайы даяр болмады-ау! – деп, Айбаланың өзіне-өзі күңкілдеуін Асқар естіп қалды.

– «Ә,– деп ойлады Асқар,– жас қызды бұл «еркем» дейді екен ғой. Аты сол ма екен, я еркелетіп қойған аты ма екен?»

Тас қорғанға көзін тіккен Асқарға ең алдымен тасқа тырмысқан қыздардың қолы, содан кейін бастары көрінді, бастың біреуі сары, біреуі қара. Асқар шашқа қарап: «біреуі орыс, біреуі қазақ екен», деп ойлап тұрғанында, мана шарбақтың қасында көрген екі жас қыз күліп шыға келді.

Қыздар Асқарды абайлаған жоқ. Екеуі қорған тастың бер жағындағы баспалдақтардан қолтықтасып секіріп түсті де, қазақ қызы жүгіріп кеп, Айбаланың, мойнына асылды, қолтығында қайыспен таңған екі-үш кітап.

– Бұның қалай, Ботагөз?– деді қасындағы орыс қызы, қазақ қызына.– Мен оны жақсы көрем.

Қыздың аты Ботагөз екенін Асқар осы арада білді. Ботагөздің бойы жас мөлшерінен сұңғақтау екен. Үстінде орысшалау тіккен, түгі қырқылған қызыл барқыт қамзол. Кескіні қараторы. Мұрны кішірек келгенмен, қырланып, әдемі біткен. Қара көз. Мойны ұзын. Денесінің балалық бейнелері әлі өзінде. Шашын сәнмен өргеннен басқа, қыз болған белгіні Асқар Ботагөзден таба алмады.

– Шайыңды даярлайын, босатшы, еркем!– деді Айбала, Ботагөздің қолын мойнынан жазып, бетінен сүйіп.

Ботагөз босатпап еді, Айбала құлағына бірдемені сыбырлағасын құшағын жазды да, Асқар тұрған жаққа ақырын айналып қарады.

– Саламатсыз ба, қарындасым?–деді Асқар қолдасып амандасқалы, аяғын Ботагөзге қарай аттап, танысудың басын осыдан бастауға ойлап.

Ілгері аттай берген кезде Асқарға: «жас қыз, манағыдай тағы қаша жөнеле ме?»–деген қауіп туып еді, қыз күтпеген мінез көрсетіп, кескініне тура қарап, ұсынған қолына қолын берді.

Салалы келген жіңішке ақ саусақтарды ұстаған кезде, Асқарға олар жас сүйіріктің басы сықылданып, үгітіліп кететіндей көрінді. Сондықтан, ол өзгеге амандасатынындай қыспай, демеп қана қолын қайтып алды.

– Менімен неге амандаспайсыз?– деді Лиза Асқарға.

– Кешіре көріңіз...

Асқар Лизаға қолын ұсына беріп еді, Лиза: «Уже поздно!» деп күліп, жүгіре жөнелді.