Олар Итбай ауылына барып түсті. Қызылдардың келе жатқанын естіген Итбай тұқымдарында үрей жоқ екен, еркек кіндіктісі тығылуда екен. Ауылына келген ақтардық ішінде Алексей Кулаков пен Сарыбас барын естіген Итбай тұқымдары жиналды. Итбай өлгеннен бері болыстың қызметін атқарып, «қызылдар жақындады» деген хабардан беpi, тауға паналаған Елікбай да келді.

Сарыбасқа жылап көріскен Елікбай: «әйтеуір, шашылуға жиналған мал ғой» деп, 40–50 қой сойып, 2-3 ту бие сойып, ақтарға қонағасы берді.

Кейінгі жағына қарауыл қойып, ақтар ас ішіп жайлағанда, Елікбай Сарыбасты оңаша шығарып, қолына бір конверт ұстатты. Сарыбас ашып көрсе, Базарханның хаты екен. Хат былай жазылыпты.

«Сарыбас!

Бұл хат сенің қолыңа тие ме, жоқ па? Сондықтан қысқа жазам. Ұзын жазатын сөз де жоқ қой.

Менің көкейімдегі сөздердің бәрі сенің де көкейіңде. Өзің білетін сөздердің несін қайталайын. Біз сіздің үйден дәм ішіп аттандық. Бетіміз Семей. Құдай оңдап, біздің әскер қызылдың бетін қайтарса тоқтадық. Әйтпесе, әрі қарай жылжимыз да. Арғы жолдың шеті Қытай екенін айтып сені несіне мұңайтайын. Қытайға бір шыққан соқ, бұл жердің топырағын басамыз ба, жоқ па?– Оны бір тәңірі біледі.

«Жаудың жеріне де бір қос тік» деген мақал бар, Сарыбасжан! «Үмітсіз сайтан!» деген. Қытайға кеткенмен, болашақтан күдер үзбейміз. Бізде енді қалған жалғыз жол: Совет үкіметіне аз адамдарымызды білдірмей орналастырып, оны іштен шіріту.

Осы оймен, мен сен сияқты бірнеше алашорда жастарының совет алған жерде қалуын, советтің қызметіне араласуын мақұл таптым. Менің бұл ақылымды алған біздің біраз жастар, кейінгі: Қостанай, Ақтөбе, Орал жақтарында совет қызметіне араласа бастаған болу керек: қызылдарға тіленіп кіргендері де жоқ емес шығар.

Саған да айтарым: Қытай бізді жарылқаса да аз болмас. Сен ебін тап та, ақтардан сытыл!.. Ар жағы белгілі ғой.

Базархан».

Бұл хатты оқыған Сарыбас, Елікбайдан мазмұнын жасырмақ болды.

– Несін жалтақтайсың, шырағым,– деді Елікбай,– қорыққанның жөні осы екен деп, менен де сақтанайын деп пе ең? Хатты Базархан маған оқыған. Бізде осы күні не ес бар. Сонда да осы ақыл маған өте қонады.

Сарыбас ұзақ ойланбай ағасының сөзін қостады.

Тауға жылысуға бел байлаған Сарыбастың бір ғана алаңы болды. Ол – Ботагөз. Асан ауылынан тартып әкеткелі Ботагөз Алексейдің қарындасы Елизавета Андреевнаның қасында. Алғашқы күндері инеліктей бүгілген Ботагөз, тағдырына бас иді ме? Әлде қаталданды ма? Әйтеуір, аздан кейін дағдылы адам қалпына түсіп алды. Сарыбас оның бұл қылығын «Алексейге пенде болғандықтан» деп ойлап, оның өзінен, оны төңіректейтіндердің кейбіреулерінен сыр тартайын деп еді, түйсінді ешнәрсе қолына ілікпеді.

Сарыбастың алғашқы жорамалы: «Алексей Ботагөзді аз күн пайдаланады да, өлтіріп кетеді» деді. Кейінгі шамалауынша, олай болмайтын сияқты. Қытайға ала кететін сияқты. Алексейдің Ботагөзді ұзақ сүйреуі Сарыбасқа ұнамайды. Ол, Алексейге ықпал жасап, Ботагөз көзін жоюға талай тырысты, бірақ өзеуреп жүрген Алексейге оспақтап болмаса, ойын тура айта алмады.

Базарханнан хат алып, тауға тығылуға ойы кеткен Сарыбас, тәуекелге бел байлап, Алексейге Ботагөз туралы ойын айтты. Оған Алексейдің берген қысқа жауабы:

– Бұл менің ғана жұмысым.

Сарыбас ілінісейін деп еді...

– Мен сізге айттым, господин Итбаев,– деді Алексей,– «менің жұмысым» деп. Түсінікті де, ұғымды да сөз.

Екеуі қабақ шытысып тарқасты.

Итбай ауылы тауға жақын күздікке қонған еді. Алексейден ажырасқан Сарыбас, Елікбайға ғана сездіріп, орманы қалың тауға жытты.

Кейіндегі қарауылдан: «қызылдар жақындап қалды» деген хабар кеп, ақтар Итбай ауылынан аттанарда Алексей Сарыбасты іздеді. Жоқ!..

Не қулықтың болғанын Алексей айтпай ұқты. Сондықтан ол Елікбайға бұйрық беріп: «өзің біздің қасымыздан қозғалма! Кәрі әкеңді жібер! Сарыбасты тапсын! Егер таппаса өзіңді атам, әкеңді атам, мал-мүлкіңді талаймын, қора-қопсыңды, тауды өртеймін!»