Тас діңгекті тура тапқан Алексей, шығатын күн болса, малтып та шығармын, қайықпен белгі бермеймін деп қайықты толқынмен қайтарып, Ботагөз ұйқтап жатқан жердің екінші жақ тасасынан өзіне жайлы орын тауып, жаны жай тапқандай боп, о да қисая кетті.

6

Жер мен кекті тегіс солқылдатқан духовой оркестр күйінің дауысына шырт ұйқыда жатқан Ботагөз оянып кетті. Оның ұйқысы қанып, денесі тоңазып қалған екен. Ол орнынан атып тұрып, көзін уқалап, жан-жағына қараса – аспан да, су да, жер де оттай жайнаған қып-қызыл ту.

Мезгіл – күн шығардың алды екен. Шығыстан Батысқа қарай кешкен аспандағы күздің бұлты – шығар күннің алтын сәулесіне боялып, аспанға ілген сансыз қызыл тудай желбіреп тұр. Аспанды түгел жапқан қызыл бояулы бұлттың сәулесі, таңғы самалға толқыған көлдің бетіне шағылысып, Батысқа қарай сапырылған судың толқынында қызыл тулы сансыз кеме жүзіп бара жатқан сықылды.

Бұлттың, судың бетіне тігілген сансыз қызыл тулар, табиғаттың өзі Қызыл Армияның келуін Құрметтеп, қызыл ту көтеріп, қарсы алуға бара жатқандай әсер берді.

Табиғаттың бұл көрінісі көңілін есірген Ботагөз, қызыл тудай желбіреген су мен бұлттың қызыл бояулы толқынына біраз қарап тұрып, көзін көлдің шығысына, оркестр да уысы естілген жаққа тіксе, толқындай ырғалып, тулары аспанның күн сәулесіне боялған бұлтындай желбіреп, Қызыл Армияның қалың қолы келе жатыр екен. Бұл Қызыл Армияның ішінде Антон Лукин – Гроза басқарған полк та бар еді. Амантай мен ол құрған партизан отряды аз уақытта көбейіп, жергілікті ақтар үкіметінің берекесін жылға жақын қашырған, жазалаушы отрядпен аңдыса соғысып, 1919 жылдың сентябрінде Магнитогор тұсынан Қызыл Армияғa қосылған. Содан бастап ақтарды шығысқа қарай қуысқан олар Асқардың полкына сәті түсіп, Бурабай тауының маңында ғана кездесті.

Алексей Кулаковтың қолында Ботагөздің аман кетіп бара жатқанын да олар сол тұста естіді. Көрген адамдардың айтуынша, Ботагөздің халі өте қауіпті, өйткені, қызылдардың тықсыруы күшейген сайын, Кулаковтың айуандық қылығы да күшеюде. Өз дегенінен шықпаған адамдарға, оның ешбір мейірімі жоқ және ол жазалағысы келген адамға атудан басқа да неше түрлі жан түршігерлік жазалар қолданды, мысалы: тірідей кескілеу немесе тірідей өртеу сияқты...

Және сол адамдардың хабарлауынша, қуып келе жатқан Қызыл Армияның ішінде Ботагөздің ең жақын адамдары: Асқар, Кенжетай, Амантай және Гроза барын Алексей Кулаков біледі, сондықтан да ол Ботагөзге аса ызалы сияқты.

– Қоршауда қалса азапты өлімге бұйырмауы мүмкін,– дейді Кулаковтың Ботагөзге деген құлқын көргендер,– онда сескенер, батылдыққа баруға қорқар; ал егер қоршауға түспей, осы бетімен сырғи берсе, онда турасын айту керек, енді ұзаққа сүйремес.

Бұл сөз Ботагөздің достарын аса қынжылтады. Ақтар ілгері жылжыған сайын, қорқыныштары үдей түседі.

Сол қауіппен олар Шалқар көліне жетті. Бурабайдың батысында мықтап бір қарсыласқан ақтар, таудан асқан соң-ақ табан тіреп ұрысудан қалды. Шалқар тұсынан да олар осы қашқалақтай жылжыған қалпымен өтті. Ботагөздің өлі-тірісін білмеген достары, егер тірі болса, Шалқардан әрі сырғыған ақтардың ішінде болар деп жорыды. Оған қашан жетеді? Тірідей жете ме, жоқ па?– ешқайсысы біле алмайды, көруге құмартқан сайын, жүректері сыздай түседі...

Қызыл Армия Шалқардың екі жағын да орай жүрген еді. Оң жақ қанатта кетіп бара жатқан Асқар өткен күндерді есіне түсіріп, қабағын жауып келе жатып, Шалқардың ортасындағы діңгекке қарады.

– Жолдас командир,– деді ол қасында қатар келе жатқан командирге,– сіз көлдің ортасындағы сонау тас діңгекті көресіз бе?

– Өзім де бұл не деп ойлап келе жатыр ем, маған кеме сықылды елестеп еді,– деді командир – ол тау ма?

– Көлдің ортасына өскен тау. Сол таудың үстінде көзіңізге ешнәрсе шалына ма?

– Ту сықылды бірдеме көрінеді, қасында адам бар сықылды.

Екеуі де дүрбілерін көзіне ұстап қарап еді: діңгек үстінде адам!.. Адамның қолында – Қызыл ту!..